Akademik Yayıncılıkta Yapay Zeka Politikaları

Akademik yayıncılığın hızla gelişen dünyasında, yapay zeka (YZ) araçlarının entegrasyonu giderek yaygınlaşmaktadır. Yazarlar, hakemler ve editörler için YZ ile ilgili yayıncı politikalarını anlamak, araştırma bütünlüğünü korumak ve etik standartları sürdürmek açısından büyük önem taşımaktadır.

 

 

Akademik Yayıncılıkta Yapay Zeka Kullanımı

YZ araçları, araştırma ve yayın sürecinin çeşitli aşamalarında kullanılmaktadır:

  • Makale Hazırlığı: Dilbilgisi kontrollerine, biçimlendirmeye ve içerik oluşturmaya yardımcı olur.

  • Veri Analizi: Büyük veri kümelerini işleyerek analiz ve görselleştirmeyi geliştirir.

  • Hakem Değerlendirmesi: Uygun hakemleri belirleyerek ve potansiyel etik sorunları tespit ederek hakem sürecini kolaylaştırır.

 

Etik Hususlar

Akademik çalışmalarda YZ kullanımı çeşitli etik sorunları gündeme getirmektedir:

  • Yazarlık ve Sorumluluk: YZ, sorumluluk ve hesap verebilirlik kapasitesine sahip olmadığından yazar olarak kabul edilemez.

  • Önyargı ve Adalet: YZ, eğitildiği verilerdeki önyargıları sürdürebilir ve araştırma sonuçlarını etkileyebilir.

  • Şeffaflık: Araştırmalarda YZ kullanımının açıklanması, güven ve şeffaflığın korunması açısından kritik öneme sahiptir.

 

Yayıncıların Yapay Zeka Kullanımına Yönelik Politikaları

Pek çok yayıncı, akademik yayınlarda YZ kullanımına ilişkin yönergeler belirlemiştir. Önde gelen bazı yayıncıların politikalarına genel bir bakış aşağıda verilmiştir:

  • Association for Computing Machinery (ACM): Üretken YZ araçları yazar olarak listelenemez. Kullanımları çalışmada açıkça belirtilmelidir.

  • Elsevier: Yazarların, dili ve okunabilirliği iyileştirmek için YZ araçlarını kullanmalarına izin verilir ancak bu kullanımın açıklanması gerekir.

  • Emerald Publishing: YZ araçları yazarlık hakkı alamaz. Kullanımları yayın içinde belirtilmelidir.

  • IEEE: YZ tarafından oluşturulan içeriğin kullanımı, makalenin teşekkür bölümünde açıklanmalıdır.

  • Nature: ChatGPT gibi büyük dil modelleri (LLM’ler) yazarlık kriterlerini karşılamaz. Kullanımları yöntemler (methods) bölümünde belgelenmelidir. 

  • Oxford Academic: YZ araçları yazar olarak kabul edilmez. Kullanımları ön yazıda ve yöntemler veya teşekkür bölümlerinde açıklanmalıdır.

  • PLOS: YZ araçlarının katkıları, yöntemler veya teşekkür bölümlerinde net bir şekilde raporlanmalıdır.

  • SAGE Publishing: Üretken YZ kullanan yazarlar, çıktıların gerçekliğini doğrulamalı ve verilen referansların iddiaları desteklediğinden emin olmalıdır.

  • Taylor & Francis: İçerik oluşturma amacıyla YZ tabanlı araçların kullanımı yazarlık kriterleriyle örtüşmez. Kullanım uygun şekilde belirtilmelidir.

  • Wiley: YZ araçlarının kullanımıyla ilgili nihai karar, dergi editörüne veya ilgili sorumlu kişiye aittir.


Daha ayrıntılı bilgi için ilgili yayıncının resmi yönergelerine başvurulması önerilir.

 

Zorluklar ve Öneriler

Mevcut politikalara rağmen, yönergelerin yetersiz olabileceği ve araştırma bütünlüğünü riske atabileceği endişesi bulunmaktadır. Oxford University Press tarafından yapılan bir ankette, araştırmacıların %76’sının YZ araçlarını kullandığını ancak yalnızca %27’sinin sorumlu kullanım konusunda iyi bir anlayışa sahip olduğunu belirttiği görülmüştür. Bu durum, daha kapsamlı politikalar ve araştırmalarda YZ kullanımına yönelik daha iyi bir eğitim ihtiyacını vurgulamaktadır.

 

Yazarlar İçin Öneriler

  • Bilgilenin: Yayıncıların YZ ile ilgili yönergelerini düzenli olarak kontrol edin ve uyum sağlayın.

  • YZ Kullanımını Açıklayın: Araştırma veya yazım sürecinde kullanılan tüm YZ araçlarını açıkça belirtin.

  • Doğrulayın: YZ tarafından oluşturulan içeriğin doğruluğunu teyit edin ve kullanılan referansların iddiaları desteklediğinden emin olun.

  • İzin Alın: Üçüncü taraf verileri veya araçları içeren YZ kullanımında gerekli izinleri alın.

Bu uygulamalara uyum sağlamak, yazarların YZ araçlarını sorumlu bir şekilde araştırmalarına entegre etmelerine yardımcı olacak ve etik standartları koruyacaktır.

 

Kaynaklar